Eceabat Tarihi ve Kültürel Mirası

Eceabat, Çanakkale ilinin Trakya topraklarında yer alan iki ilçesinden biridir. İlçe, Gelibolu Yarımadası’nın batı ucunda, Avrupa yakasında bulunmaktadır. 490 km² yüz ölçümüne sahip olan Eceabat’ın 12 köyü bulunmaktadır. Anafartalar ve Ece ovaları başlıca düzlük alanlarıdır. İlçe, doğusunda Çanakkale Boğazı, batısında Ege Denizi ve Saroz Körfezi ile çevrelenmiştir. Karasal iklim ile Akdeniz iklimi arasında bir geçiş iklimine sahiptir. İlçede orman varlığı sınırlıdır ve daha çok bozuk makilikler gözlemlenir.

Tarihî Gelişim

Eceabat ve çevresi eski çağlardan beri yerleşimlere sahne olmuştur. M.Ö. 2000’lerde Fenikeliler tarafından kurulduğu varsayılmaktadır. Troia ve Midilli’li denizcilerin kıyı bölgelerine kadar gelip limanlar oluşturdukları bilinmektedir. Antik dönemde Maydos/Matidos/Madytos adıyla anılmıştır. Herodot ve Hellenika tarihine göre M.Ö. 5. yüzyıldan önce kurulduğu tahmin edilmektedir.

İlçenin ismi, bölgenin fethinde büyük yararlılıklar gösteren Ece Yakup Bey’den gelmektedir. “Ece” unvanı ile “abat” (imar eden) kelimesinin birleşimiyle Eceabat adını almıştır. Ece Yakup Bey’in Saroz Körfezi’ne bakan koya yerleşmesi nedeniyle buraya Ece Koyu adı verilmiştir.
Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul’un güvenliği için Boğaz’da önemli savunma yapıları inşa edilmiştir. 1462-63 yıllarında Kilitbahir Kalesi yaptırılmıştır. Osmanlı sultanları çeşitli kaleler inşa ettirmiş ve mevcut kaleleri onarmıştır. II. Abdülhamit döneminde stratejik önemi nedeniyle Boğaz’ın Rumeli yakası tabyalarla donatılmıştır.

Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Savaşları

1915 yılında Çanakkale Savaşları sırasında en yoğun çatışmalar Eceabat sınırlarında gerçekleşmiştir. Çanakkale Deniz ve Kara Muharebeleri sonucunda her iki taraftan 500 bine yakın asker kaybedilmiştir. Bugün Gelibolu Yarımadası Tarihî Milli Parkı olarak anılan alan, bu çarpışmaların izlerini taşımaktadır.

Cumhuriyet Dönemi ve Günümüz

Cumhuriyetin ilanından sonra, 1926 yılında Gelibolu’nun ilçe yapılmasıyla Eceabat da Çanakkale’ye bağlanmış ve belediye statüsü kazanmıştır. 1973 yılında Ece Koyu ve Akbaş Limanı hattının batısında yer alan 33 bin hektarlık alan, Gelibolu Yarımadası Tarihî Milli Parkı ilan edilmiştir. 1994 yılında çıkarılan yasalarla parkın korunması ve turizmin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Ekonomi ve Turizm

Eceabat ekonomisi tarım, balıkçılık ve turizme dayanmaktadır. Buğday, ayçiçeği, bağcılık, zeytincilik ve sebzecilik yaygındır. En çok avlanan balık türleri arasında sardalya, lüfer, palamut, levrek ve kefal yer alır. Eceabat kıyılarındaki su altı zenginliği ve batıklarıyla dalış turizmi önemli bir yer tutmaktadır.

Kültürel ve Tarihî Zenginlikler

Eceabat, tarihî ve kültürel yapılarıyla dikkat çekmektedir. Kilisetepe Höyüğü’ndeki kazılar, bölgedeki en eski yerleşimin Tunç Çağı’na (M.Ö. 3000) dayandığını göstermektedir. Sestos Antik Kenti, Kilitbahir Kalesi, Seddülbahir Kalesi, Bigalı Kalesi ve Namazgâh Tabyası önemli tarihî yapılar arasındadır. Ayrıca, Bigalı Atatürk Evi Müzesi ve Bakkal Salim Müzesi gibi mekânlar ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir.

Doğal Güzellikler

Eceabat, hem Ege’ye hem de Çanakkale Boğazı’na kıyısı olan doğal güzellikleriyle ön plana çıkmaktadır. Kabatepe Orman Kampı, Küçük Anafartalar Köyü Sahili, Küçük Kemikli Burnu, Suvla Koyu ve Büyük Kemikli Burnu, ziyaretçilerin keşfetmeye değer doğal alanlarıdır.

Nüfus ve Yerleşim

Eceabat'ın 2024 yılı itibarıyla nüfusu köyler dahil 8.828'dir. İlçede 12 köy bulunmaktadır. Köyler, genellikle tarım ve hayvancılıkla geçinen küçük yerleşimlerdir.

Ekonomik Faaliyetler

Eceabat'ta tarım, özellikle zeytincilik, bağcılık ve buğday üretimi önemli bir yer tutar. Balıkçılık da yöre halkı için önemli bir geçim kaynağıdır. Özellikle sardalya avcılığı yaygındır.
Turizm, ilçenin ekonomisinde giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Gelibolu Yarımadası Tarihî Milli Parkı, her yıl binlerce yerli ve yabancı turisti ağırlamaktadır.
Çanakkale seramikleri üretimi açısından önemli bir merkezdir.

Turizm

• Gelibolu Yarımadası Tarihî Milli Parkı, Çanakkale Savaşları'nın izlerini taşıyan önemli bir turizm merkezidir. Park içinde şehitlikler, anıtlar, müzeler ve savaş kalıntıları bulunmaktadır.

• Dalış turizmi, Eceabat'ta son yıllarda gelişen bir turizm türüdür. Bölgedeki batıklar ve su altı zenginlikleri, dalış tutkunları için cazip mekânlar sunmaktadır.

• Kabatepe Orman Kampı, doğa ile iç içe bir tatil geçirmek isteyenler için ideal bir seçenektir. Kampta çadır kurabilir, karavanla konaklayabilir ve çeşitli aktivitelere katılabilirsiniz.

• Eceabat’ta bulunan savaş müzeleri ve ören yerleri hakkında detaylı bilgiye Çanakkale Savaşları ile ilgili müzelerden ulaşılabilir.

Ulaşım

Eceabat'a ulaşım, kara ve deniz yoluyla sağlanmaktadır. Çanakkale merkezden Eceabat'a düzenli feribot seferleri bulunmaktadır. Ayrıca, kara yoluyla da kolayca ulaşım sağlanabilir.

• İstanbul-Eceabat arası yaklaşık 335 kilometre (km) mesafede ve araçla yaklaşık 5 saat kadar sürmektedir.

• Tekirdağ-Eceabat arası yaklaşık 190 kilometre (km) mesafede ve araçla yaklaşık 2 saat 15 dakika kadar sürmektedir.

• Edirne-Eceabat arası yaklaşık 220 kilometre (km) mesafede ve araçla yaklaşık 2 saat 30 dakika kadar sürmektedir.
  

1915 Çanakkale Köprüsü'nün açılmasıyla birlikte, Eceabat'a kara yoluyla ulaşım büyük ölçüde kolaylaşmıştır. Özellikle İstanbul, Tekirdağ ve Edirne gibi şehirlerden gelenler için ulaşım süresi kısalmıştır.

Anadolu Yakasından gelen ziyaretçiler ise köprü üzerinden geçerek Eceabat'a ulaşabilirler.

Sonuç

Eceabat, tarihi boyunca stratejik önemi yüksek bir bölge olmuştur. Çanakkale Savaşları’na ev sahipliği yapması nedeniyle ulusal hafızada önemli bir yer tutmaktadır. Günümüzde ise tarihî, doğal güzellikleri ve turistik olanakları ile dikkat çeken bir ilçe konumundadır.

Kaynaklar:

http://www.canakkale.gov.tr/eceabat

https://eceabat.meb.gov.tr/www/ilcemiz-hakkinda/icerik/857

http://www.eceabat.gov.tr/tarihcesi

https://www.sarisivat.com/2025/02/2024-canakkale-nufus-verileri-ve.html

https://www.eceabat.bel.tr/tarihcesi