Çanakkale Ayvacık İlçesi: Tarih ve Kültürün Buluştuğu Şehir
Fotoğraf : Hüseyin AŞKI Yıl:2009
Ayvacık: Efsaneler ve Tarihin Buluştuğu Yer
Çanakkale'nin incisi Ayvacık, sadece doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda köklü tarihi ve zengin kültürel mirasıyla da dikkat çekiyor. 16. yüzyıla dayanan kuruluş efsanesi, bölgenin gizemli geçmişine ışık tutarken, antik çağlardan günümüze uzanan tarihi serüveni, ziyaretçilere büyüleyici bir yolculuk sunuyor.
Kuruluş Efsanesi: Ümmühan Hatun'un Mirası
Ayvacık'ın temelleri, 16. yüzyılda Kızılcatuzla kazasına bağlı Ayvalıoba köyünün Dere Mahallesi'nden bir delikanlının hikayesiyle atılır. 1514'teki Çaldıran Savaşı'na katılan bu genç adam, zafer sonrası Osmanlı ordusuyla birlikte Tebriz'e gider. Burada bir handa konaklarken, hanın sahibi olan Tiflisli Ümmühan Hatun ile tanışır. Kocasını savaşta kaybeden zengin dul Ümmühan Hatun, bu genci kocasına benzeterek onunla evlenir ve tüm mal varlığını satıp Ayvalıoba'ya yerleşir.
Ümmühan Hatun ve eşi, çevredeki Küplü, Doğanlar, Garipçeler, Tekke ve Çaltı obalarını tek bir merkezde birleştirerek köyün kasabaya dönüşmesini sağlar. Beraberinde getirdiği servetle Ümmühan Hatun Camii'ni inşa ettirir, 10 km uzaktan su getirterek hamam yaptırır. Rivayete göre, diktiği ayva ağacının cılız kalması üzerine kasabaya "küçük ayva" anlamına gelen Ayvacık adını verir. Ancak bazı kaynaklar, bu isim değişikliğinin 19. yüzyılda gerçekleştiğini belirtir. Bu farklı görüşler, Ayvacık'ın adının kökeniyle ilgili araştırmaların devam ettiğini gösteriyor.
Antik Çağlardan Osmanlı'ya Tarihsel Seyir
Ayvacık, stratejik konumu nedeniyle ilk çağlardan beri önemli bir yerleşim alanı olmuştur. Bölgedeki ilk yerleşimlerin, MÖ 7. yüzyılda Mysialılar ve Luviler'e kadar uzandığı bilinmektedir. Daha sonra Hititler, Lidyalılar, Persler, Büyük İskender, Bergama Krallığı, Roma ve Bizans dönemlerinde de bölge önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Bu dönemlere ait kalıntılar, Ayvacık'ın zengin tarihini gözler önüne sermektedir.
- yüzyılda Emir Çaka Bey, bölgeye Oğuz ve Türkmen boylarını (Ahmetli, Çepni, Karakeçeli, Balabanlı, Bektaş, Kızılkeçeli) yerleştirerek Türk kimliğinin temelini atmıştır. Karesi Beyliği döneminde önem kazanan bölge, I. Murad zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır.
İlçe merkezi, 1876'da ulaşım zorluğu nedeniyle Kızılcatuzla'dan bugünkü konumuna taşınmıştır. Bu taşınma, Ayvacık'ın gelişiminde önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Milli Mücadele Dönemi ve Kahramanlıklar
Yunan işgali sırasında (28 Mayıs 1919 – 21 Eylül 1922) Ayvacık halkı, Hafız Ahmet Hamdi Efendi önderliğinde Ayvacık Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurarak direnişe geçmiştir. TBMM'nin ilk milletvekillerinden olan Ahmet Hamdi Efendi, bölgenin kurtuluşunda kritik rol oynamıştır. 21 Eylül 1922'de Reşat Bey komutasındaki milli kuvvetler, Ayvacık'ı işgalden kurtarmıştır. İlçe statüsü 1928'de yeniden tanınmıştır.
Ayvacık: Keşfedilmeyi Bekleyen Bir Hazine
Ayvacık, antik dönemlerden Milli Mücadele'ye uzanan tarihi, efsanevi kadın lider Ümmühan Hatun'un vizyonu ve doğal güzellikleriyle Çanakkale'nin saklı bir hazinesidir. Tarih ve kültür meraklıları için keşfedilmeyi bekleyen bir destinasyondur.
Kaynaklar:
- https://www.canakkaleayvacik.bel.tr/Ayvacik/Index/1
- https://canakkale.ktb.gov.tr/TR-70466/genel-bilgiler.html
https://ayvacik17.meb.gov.tr/www/ayvacik/icerik/423 Çanakkale il Raporları
(Kaynaklara erişim tarihi : 18.02.2025)
Yorumlar
Yorum Gönder